فیلم ملک سلیمان؛ هراس
تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۹۶۴۵۱
آفتابنیوز :
واِلا ما نه همه عوامل را میشناسیم و نه حتی بر این باوریم که مثلا عوامل فیلم به یک جریان خاص وابسته اند؛ اینان معمولا کار حرفهای خویش میکنند و با زحمت طاقت فرسا به تولیدات فرهنگی میپردازند. چنین تصوری دور است از نوشته من و افراد محترمی که چنین پنداشته اند به خطا رفته اند. اما همچنان بر این باورم که این فیلم یک ایدئولوژی سیاسیِ هراس افکن است که انسانها را از اندیشیدن در امور سیاسی باز میدارد و آنان را به بند تقلید کورکورانه از رمالان سیاسی و حرّافان حرفهای میکشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شما خیال میکنید که نیروهایی موهوم در کارند تا کار جهان بسازند. از این رو به سراغ آنانی میروید که «ارتباط» دارند و میتوانند راه میانبری برای دردها و آلام شما بیابند و در این راه به هر «رمّالی» متوسل میشوید. در سینمای سیاسی ایران از فیلم هایی، چون «گاندو»، «قلادههای طلا» و مجموعه هایی، چون «آرماگدون»، «راز»، «عصر» و بسیاری دیگر از این دست مستندها و فیلمها و برنامههای تلویزیونی، رمز و راز و ابهام و هراس است که افکنده میشود. همه سخن این است: «تخیل هنری» و «تمنای جذابیت» که طبیعت یک اثر هنریست در ورطه سوءظن و تخریب میافتد و ابزار سیاسی-کاران حرفهای میشود و کار مردمان را میسازد. پس از آن است که دشمنیهای موهوم به راه میافتد، خشونتها افزون میشود، تصفیهها صورت میگیرد و جفاها بر فعالان سیاسی میرود. البته میتوان ادعا کرد که پیامدها ربطی به اثر هنری ما ندارد. سخنی است حق. اما گاه اثر هنری (همچون فیلم ملک سلیمان) به افراط میرود و یک ایدئولوژی خرافاتی تودهای تمام عیار میسازد و "ساحت هنر را بیش از این آلوده سیاست" میسازد. اگر آلوده سیاست نبود که مراسمی با حضور سخنرانان حرفهای از یک نحله خاص برای بزرگداشت آن برپا نمیشد و عوامل فیلم آنگونه تجلیل نمیشدند.
فیلم «ملک سلیمان» تنها جزء کوچکی از نقدهای سه گانه بود که در روزنامه شرق منتشر شد. پیش از آن نیز در چهار نوشتار به نقد خرافات سیاسی در ایران پرداخته بودم. یعنی که موضوع فراتر از آن فیلم خاص و دامنه خرافات گستردهتر از مقوله سینماست. این فیلم در خدمت تفکری است که با سوء استفاده از حقایق دینی به افکندن سایههای تاریکی از ترس و تردید بر فضای سیاسی میپردازد؛ همچون مجموعه تلویزیونی گاندو. در چنین فضایی است که مقدس نمایان در پی بهره برداری از چنین آموزههایی هستند و خود را محق به حکومت بر دیگران میپندارند چرا که دیگران را منحرف و خود را در صراط مستقیم میپندارند. معمولا عوامل چنین فیلمهایی (از جمله تهیه کنندگان) از سر صدق به چنین فضایی دل میسپارند و در حلقه سخنرانان حرفهای که شکل و شمایل «روشنفکری-حزب الهی» دارند گرفتار میشوند. همین سخنرانان حرفهای اند که برای فیلم ملک سلیمان بساط بزرگداشت پهن میکنند.
سخن من با شماری از برادران و خواهران صدیق و هنرمندم آن است که برخی مقدس نمای ظاهرالصلاح در پی بهره برداری از سرمایه صدق آنانند. چنین تقدسهایی (با فرض آنکه واقعی باشد) برای رستگاری اخروی است. قرار نیست که به مصرف سیاسی یک فرقه خاص برسد و آنچنانکه در پایان مقاله ام نوشته ام اسباب تخریب سرمایههای ملی بشود و جریانی از جهالت را در روابط بین الملل دامن زنند. از جمله بدآموزیهایی که این مقدسین دارند آن است که به این هنرمندان چنین میآموزند که اگر کسی اثرات سیاسی هنر شما را نقد کرد به جای پاسخگویی به نقدش او را متهم کنید که باور دینی اش ضعیف است و فهرستی از آیات کلام الله مجید را به یادش آورید. یعنی که اگر ما را نقد میکنی از آن روست که ایمان و اعتقاد تو سست است. این دقیقا همان کاریست که فیلم ملک سلیمان با افکار من و شما میکند؛ و من دقیقا همین معنا را در آن فیلم نقد کرده بودم. به این معنا آری فیلم ملک سلیمان زبان حال تفکری سیاسی در ایران است که اگر نگوییم حاکم، بلکه همچنان زنده و تأثیرگذار است. این، ربطی به عوامل فیلم ندارد بلکه یک تناسخ سیاسی است که نو به نو و دم به دم در تاریخ این ملت تکرار میشود و همه ما را آلوده میکند. اگر خاطر عزیزی از نقد من مکدر شده است از او حلالیت میطلبم.
منبع: خبرآنلاینمنبع: آفتاب
کلیدواژه: ملک سلیمان فیلم فیلم ملک سلیمان حرفه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۹۶۴۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حساسیت هایی که در نماینده، روشنفکر و مردم نیست
چرا رویکرد «استیو هانکه» برای مهار تورم کشور نشدنی است؟ برای پاسخ، لازم است ویژگی های تورم را در کشور از دیدگاه سیستمی بشناسیم:
- تورم موضوعی است که غبارش بر همه کس و همه چیز می نشیند، به عبارت دیگر، تورم موضوعی «کلان مقیاس» است. در ایجاد تورم، عامل (factor) های بسیار دخالت دارند. برخی از این عوامل، «اَبَرعامل» (meta-factor) اند، یعنی در درون خود عوامل پایین دست عدیده دارند. به برخی از این «اَبَرعامل» های مربوط به تورم اشاره می شود:
- سیاست گزاری، تصمیمات و اقدامات داخلی و خارجی حکومت بر تورم اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد. مثلاً ممکن است تصویب یک قانون جدید، اعلان جنگ و صلح، حتی قهر و آشتی بین یک حکومت با حکومت دیگر موجب افزایش یا کاهش یا تورم شود.
- طیف رنگین از دخالت عوامل انسانی بر تورم اثر می گذارد. این دخالت ها گوناگون است. در یک سر این طیف، دخالت گروه های دارای قدرت و ثروت است که با ثروت اندوزی بیشتر و در کشور ما با کسب رانت های شگفت (مانند ماجرای چای دبش) موجب تورم می شود. در سر دیگر این طیف، دغدغه ها، رفتارها و بازتابهای مردم عادی و محرومان از ثروت و قدرت که نگران سرپناه و نان شب اند، با روی آوردن به انواع روش های حفظ خویش در برابر فقر نیز موجب افزایش تورم می شوبد. یعنی بازتاب روانی مردم هم بر تورم مؤثر است.
- زیرساخت های کلان کشور بر تورم اثر می گذارد. برای نمونه، در این سال ها نسبت هزینه های جاری به عمرانی دولت در حدود ۹ بر یک است. به زبان ساده، اگر دولت یک دیوار آجری به طول یک متر در جایی بسازد که هزینه ی تمام شده اش ۱۰۰ واحد پولی باشد، ۱۰ برای قیمت زمین و آجر و ۹۰ واحد پولی برای دستمزد، مدیریت، رفت و آمد و غیره هزینه می کند. جالب این است که در گزارش برخی از شهرداری ها دیده ام که مدعی اند که با همان ۱۰۰ واحد پولی ۱۸ متر دیوار می سازند (یعنی نسبت هزینه جاری به عمرانی ۵/۰ است). حتی اگر گفته شود که گزارش آن شهرداری ها ۵۰ درضد خطا دارد، دولت یک متر دیوار می سازد و برخی شهرداری های مدعی ۹ متر!
نمونه ی دیگر، سیاست های مالیاتی کشور ممکن است بر تورم اثر بگذارد. در حدود نیمی از درآمدآفرینان کشور یا از پرداخت مالیات معاف اند و یا اصلا مشمول مالیات نیستند، دولت اگر همین درآمدهای مالیاتی را می داشت، می توانست کمتر پول چاپ کند.
- وضعیت کشور دچار تغییر و تحول مستمر است. یعنی وضعیت کشور متغیر و دینامیک است. این را می توان از خبرساز بودن کشور در مقایسه با بسیاری از ۱۹۴کشورهای دیگر مثلا مالزی یا هلند یا اندونزی دریافت. متأسفانه این تغییر و تحولها و خبرساز بودن، نماد ثبات و توسعه نیست، بلکه در درون و بیرون به عنوان ناپایداری به شمار می آید و عمدتا اثر نامطلوب بر تورم می گذارد.
- نفتی بودن کشور موضوعی است که بسیاری از مبارزان و کنشگران در گذشته به آن کمتوجهی کردند. «نفتی بودن» هم مانند دود سیاه بر تمام حرکات و سکنات ما نشسته است، بی آن که خود حس کنیم. ما دچار سیاست نفتی، اقتصاد نفتی، فرهنگ نفتی، حرکات و سکنات نفتی و حتی شخصیت نفتی هستیم. وقتی تعدادی از نمایندگان مجلس استرالیا از نخست وزیر رسماً پرسیدند که چرا میز جلسه اتاقش را تغییر داد و چه مصلحتی سبب شد که یک میز خوب را عوض کند، این پرسش برای ما عرف نیست. نه فقط نمایندگان مجلس ما چنین حساسیتی ندارند، این چنین حساسیت و پرسشگری در میان روشنفکران، اندیشمندان، کنشگران اجتماعی و مردم عادی ما نیست.
این ویژگی در فرد، «اخلاق نفتی» است و در جامعه، «فرهنگ نفتی» است. این همان خاک مرده ی «نفتی بودن» است که بر همه ما ریخته اند و به نوعی «بیحسی نفتی» یا «بیهوشی نفتی» ایجاد کرده است؛ سیاست، اقتصاد، فرهنگ و روان فردی و جمعی ما عمیقاً به آن مبتلا است و اصلاً احساس بیماری نمی کنیم. با چند ماه زندگی در بطن جامعه ی غیرنفتی، «بیهوشی نفتی» مانند مستی از سر می رود و یک چند خمار زندگی واقعی روی می نماید. نفتی بودن کشور در مقایسه با سایر کشورها، مانع بزرگی در برابر شدنی بودن توسعه و نیز نشدنی بودن چاره ها برای مهار تورم است (در این باره خواهم نوشت).
جمع بندی
- تورم موضوعی واقعی و برآیند ابرعامل های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، انسانی و فیزیکی دخیل است.
- ابرعامل های تورم در یک شبکه ی درهم تنیده، اثرگذاری و اثرپذیری می کنند (این تعریف وضعیت پیچیده است).
- افزایش حجم پول یکی از عوامل تبعی افزایش تورم است.
- برای تشبیه، کشور مانند یک بیمار، دچار تب شدید بر اثر عفونت تورم مخرب است که در صورت بی مهار شدن، خطر مرگ دارد. هر روز حجم پول مانند غدد چرکین افزایش می یابد و عفونت فراگیرتر می شود. وقتی عفونت نباشد، غدد چرکین هم نخواهد بود. ولی غدد چرکین، پدیدآورنده ی عفونت نیست، بلکه نشانه ی عفونت است، مانند حجم پول و تورم، هر دو ناشی از مشکلات ساختاری، کارکردی، ایمنی و پایداری کل بدن است.
ممکن است گفته شود که درست است که افزایش حجم پول خود ناشی از مشکلات بنیادین و اجتناب ناپذیر است، ولی نه مثلاً خلق پول به میزان ۶ همت (هزار میلیارد تومان) در ۲۴ ساعت. یعنی می توان کمتر پول چاپ کرد ولی چنین نمی کنند. حتی اگر این گفته درست باشد، چاپ پول بیشتر یکی از عوامل از انبوه عوامل تورم زا است.
- برگردیم به پرسش آغازین، «چرا راه حل استیو هانکه برای مهار تورم کشور نشدنی است؟». راه حل پیشنهادی هانکه به افزایش غده های چرکین حجم پول می پردازد و به ساختارها و سازوکار سیستم پدیدآورنده افزایش حجم پول نمی پردازد. به عبارت دیگر، پیشنهاد هانکه «تک عاملی» (single factor) است. در این میان یک خطای منطقی بسیار رایج در اظهارات هانکه است و آن خطا بین دلیل (sign) و علت (cause) است. دود، دلیل آتش است، علت آتش نیست. افزایش حجم پول، «دلیل» تورم است، «علت» تورم نیست.
- در سال ۱۹۶۸ وست چرچمن، یکی از پیشگامان و اعاظم علوم سیستم ها، در کتاب کلاسیک «رویکرد سیستم ها» (Systems Approach) ادعا کرد که چاره های «تک عاملی» برای موضوع های واقعی «کلان مقیاس» نشدنی است. درهمان کتاب، این ادعا را برای رفع مشکل «رفع گرسنگی» در جهان آزمود و با نشدنی بودن آن را نشان داد.
*عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر
بیشتر بخوانید:
کسانی می خواهند گاو اردک بزاید همه می بازیم با دروغ و فریب و بی انصافی انقلاب علمی خاموش و انفعال ما / پیشگامی تولید فکر نیازمند آزاداندیشی از قیدهای تحمیلی است استالین و پژوهش های جانبدارانه راهحل نظریهپرداز توسعه دانشگاه جان هاپکینز برای تورم ایران۲۱۶۲۱۶
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902353